Hangi alanda çalışıyor olursak olalım, mesleki potansiyelimizi etki yaratarak sergilemek isteriz. Mesleki doyum yaşamak kendimizi var etmenin, değerli hissetmenin önemli bir göstergesidir. Hangi mesleki becerimizin nasıl etki yarattığını çoğu zaman düşünmeyiz. İş ve sosyal yaşantımızın etki yarattığımız anlarında, çoğunlukla akışın sihrine kapılırız. Zamanın nasıl geçtiğinin ayırdına varmayız. Oysa doğal akışı içinde sergilediğimiz yetkin ve etki yaratan becerilerimizin farkında olmak, çalışmalarımızı planlarken ve yürütürken elimizi güçlendirir.
Özetle yetkinliği her hangi bir alanda yapılması geren iş için gerekli olan bilgi ve beceri bütünlüğü olarak tanımlayabiliriz.
Profesyonel bir iletişimci olarak öğretmen, iletişim becerilerini kullanarak sınıfta, eşit ve adil bir öğrenme ortamını tüm öğrencilerine sunan kişidir. Zaman, zaman meslektaşlarımızla buluşup, birlikte öğrenmeye moderatörlük yapıyor, öğretmenin mesleki yetkinliklerinin neler olduğunu tartışıyoruz. Bu çalışmalarda alan yetkinliği, öğretim ilke ve yöntemleri yetkinliği, sınıf yönetimi (gruba müdahale) yetkinliği başlıklarında buluşuyoruz.
Alan yetkinliği; alanıyla ilgili bilgi birikimi, yeniliğe açıklık, meslektaş deneyimlerine açıklık genellikle akla ilk gelenler oluyor.
Öğretim ilke ve yöntemleri yetkinliğini tartıştığımızda, psikososyal gelişim kuramları bilgisi, ders tasarımında farklı öğretim yöntem ve tekniklere yer vermek, Eğitim teknolojilerini ders tasarımlarında kullanmak, veriye dayalı değerlendirme yapmak, ölçme araçlarında yetkinlik, süreç odaklılık öne çıkan özellikler olarak görülüyor.
Sınıf Yönetimi (Gruba müdahale) Sınıfı yönetmek sınıfın ihtiyaç ve özelliklerini tanımakla başlayan bir süreçtir. Olası kabul edilemez davranışları yönetmekten çok, öğrenme tasarımları aracılığıyla öğrencilerin akışa dahil olduğu bir yaklaşımın öne çıkması söz konusudur. Bu yüzden sınıf yönetiminin sınıfla buluşmadan önce başladığını iddia ediyoruz. Öğrenme sürecinin kolaylaştırıcısı olarak, öğretmenin gruba müdahale süreciyle ilgili becerilerini gözden geçirdiğimizde nelere odaklanıldığına bir bakalım.
Etki yaratan öğretmen açık ve güvenli iletişim kurar, olumluya odaklıdır. Öğrencilerini birey olarak kabul eder. Yaş ve dönem özelliklerini bilir. Psikososyal gelişim kuramları bilgisi bu konudaki en önemli kolaylaştırıcısıdır. Öğrenme öğretme sürecini bireysel farklılıkları dikkate alarak tasarlar. Öğrencileriyle birlikte öğrenmekten kendiside keyif alır. Sorunu fark edip tanımlama becerisi yüksektir ve adil yaklaşıma sahiptir. Eş zamanlı yönetim becerileri kullanır, ders akışını kesmeden istenmeyen davranışların sergilenmesini sınırlar. Yapısal müdahalenin gücünü bilir, gerektiğinde okulun tüm ortamlarını öğrenme ortamı olarak kullanır.
Ders tasarımında grup etkileşimine yer vererek, öğrencilerin kendisini ifade edebileceği fırsatlar oluşturur. Bireye müdahalede davranışı ön plana çıkararak kişilik haklarını korur. Öğrencinin kabul edilemez davranışına müdahale ederken, bunu grup içinde mi, grup dışında mı? Yapılması gerektiğinin ayrımını yapar. Çözüm odaklıdır. Aileyle kurulan ilişkilerde veriye dayalı yapıcı ve geliştirici rehberlik yapar. Kurumsal aidiyeti önemser. Takdir ve eleştiriyi dengeli kullanır. Öğrenme tasarımlarında öğrencilerin merakını uyararak konuya odaklanmalarını sağlayacak öğrenme deneyimi yaşamalarını destekler.
Öğretmenin (aslında tüm mesleklerde) bütün bu beceri ve yetkinliklerinin öğrenme öğretme sürecine nasıl yansıdığını ise kişilik özellikleri belirliyor. Diğer insanlarla iletişimde etkileşim ve etki yaratan kişilik özelliklerine bir göz atalım.
Kendi duygu istek ve ihtiyaçlarını tanımak, değerlerinin farkında olmak, güçlü ve gelişime açık yönlerini bilmek, bu sürece liderlik etmeyi kolaylaştırıyor. Mesleği sevmek ve isteklilik; mesleki ve kurumsal aidiyet, girişimcilik, iyimserlik; engel ve güçlüklere rağmen amacın gerçekleşmesi için kararlı çalışmak, öne çıkan özelliklerin başında geliyor.
Sosyal becerileri güçlüdür. Mesleki ve sosyal ilişki ağının geniş olması, sınıfının sosyal ağını izlemek, iletişim; diğer insanları anlamak; arabuluculuk, empati, başkalarını geliştirmek, etki yaratma ve etkileme, çatışma çözücülük; öğrenmeye liderlik yapmak, ekip çalışmasına yatkınlık, gücün farkında olmak, duygusal okur yazarlık, bu süreci kolaylaştırıyor.
Günümüz dünyasının rekabetçi yapısında, çözüm odaklılık, kurumsal farkındalık, iletişim becerileri, ekiple çalışma uyumu, planlama, yenilikçilik, koçluk becerileri, proje yönetimi, analitik düşünme, arabuluculuk becerileri, temsil yeteneği, sunum becerileri, süreç yönetimi ve raporlama, öğrenmeye açıklık, meslek alanından sivil toplum kurumlarıyla ilişkiler gibi özellikler işe alımlarda tercih edilen yetkinlikler olarak öne çıkıyor.
Mesleki kariyerinizin yönünü belirlemek, gelişim için eylem planı oluşturmak ve planlarınız doğrultusunda çalışmalar yapmak tamamen kendi sorumluluğunuzda olduğuna göre, siz bu öğretim yılında hangi beceri veya becerilerinizi geliştirmek istiyorsunuz?
Şimdi eminim ki kendiniz için birkaç dakika daha ayırabilir, geliştirmeyi düşündüğünüz mesleki beceri ve niteliklerinizi yazarak mesleki gelişiminize yön vereceğiniz kararın ilk adımı atabilirsiniz.
Mesleki doyum sağlayan çalışmalar için yetkinliklerinizi sergileme şansı bulduğunuz bir eğitim yılında, Kayhan KARLI hocamın sıklıkla ve önemseyerek önerdiği meslektaş çemberinizin geniş ve etkileşimli olmasını dilerim.
Yazan: Sedat Subaşı