Ünlü psikolog Albert Bandura’nın “Oyuncak Bobo” deneyi tam da şiddet davranışlarına tanık olmanın çocukların şiddet davranışları üzerindeki etkisini açıklıyor, böylece “sosyal öğrenme kuramı” gelişiyor. Deneyde bir grup çocuk, bir yetişkinin “Oyuncak Bobo” yla agresif tutum ve davranışlarla oynadığını gözlemliyor, yetişkin “Oyuncak Bobo”ya vuruyor, bir yandan da nefret söylemleri söylüyor. Diğer grup çocuk ise yetişkinin “Oyuncak Bobo” ile saldırgan olmayan bir oyun içerisinde oynadığını gözlemliyor. Ardından her iki grup çocuk da çeşitli oyuncakların olduğu bir odaya alınıyor. Bulgular, şiddet içeren davranışları gözlemleyen çocukların diğer gruptaki çocuklara oranla “Oyuncak Bobo” ile daha fazla şiddet içeren oyunlar oynadığını gösteriyor. Hatta “Oyuncak Bobo” ile oyunlarında kendi şiddet yöntemlerini geliştiriyorlar, örneğin o yetişkin hiç silah kullanmazken şiddet davranışlarına tanık olan çocukların oyunlarında diğer gruba oranla daha çok silah tercih ettiği görülüyor. İşte bu yüzden çocukların şiddet içeren görüntülere tanık olmaması önemli.
Albert Bandura süreci şu şekilde özetliyor: “Televizyonda şiddetli içeriklere maruz kalmanın 4 temel etkisi vardır: Saldırgan davranış biçimlerini öğretir, saldırganlık üzerine kurulan davranışsal kontrolü azaltır,izleyen kişileri insanın acımasızlığına alıştırır, duyarsızlaştırır ve izleyenlerin gerçeklik algısını şekillendirir.”
Ancak benzer araştırmalar sadece olumsuz davranışların değil, olumlu davranışların da çocuklar tarafından taklit ve model alma yoluyla öğrenildiğini gösteriyor. Kısacası izlenenlerden etkilenmeyi olumluya çevirmek de bizim elimizde.
Önemli olan çocuklarımıza şiddetin hiç olmadığı bir dünya yaratmak değil, ne izlemeleri gerektiğine dair kendi filtrelerini geliştirmek için çocuklarımıza destek olmak. Çocuklar pasif öğrenen değiller; düşünüyorlar, gözlemliyorlar, eleştiriyorlar, en çok da bizden destek bekliyorlar. Biz onların anlamlandırmakta zorlandıklarını konuştukça, yaşlarına uygun içerik bulup onlara süreçte eşik ettikçe onlar da gelişiyorlar. Unutmayalım, yetişkin olan bizler anlattıklarımızla ve anlattıklarımızı destekleyen davranışlarımızla tüm o dijital karakterlerden daha güçlüyüz.
Ekrandaki şiddet bizim duyarlılığımızdan güçlü değil.
YÖM Okulları PDR Bölümü
ARAŞTIRMAYA AİT LİNK: https://www.youtube.com/watch?v=En7zdMkb41Y
