Doğada varlığını sürdüren bütün canlıların devamlılığı için ekolojik dengeye ihtiyaç var. İnsan hariç bütün canlılar, şaşırtıcı derecede kusursuz bir ahenk içinde yaşamlarını sürdürüyorlar… Yaşadığımız dünyanın binlerce yıllık değişimi düşünüldüğünde -ne yazık ki- doğada yaşanan tahribatın esas sorumlusunun insan olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla ekolojik dengenin sağlanması ve korunması, doğal hayatın sürdürülebilirliği noktalarında en büyük sorumluluk pek tabii ki insana düşüyor.
Gelin, sorular ve sorunlar üzerinde şöyle bir düşünme turuna çıkalım… İnsan harici hangi canlı türü, çevreye kalıcı zararlar veriyor, doğal kaynakları kirletiyor? İnsan hariç hangi canlı türü, doğayı tahrip eden atıklar üretiyor, iklim krizine ve kuraklığa yol açıyor? İnsan harici hangi canlı türü, biyo-çeşitliliği ve doğal hayatın sürdürülebilirliğini tehdit ediyor?
“İnsan harici hangi canlı türü” soruları sayfalarca uzatılabilir, tüm yazı insanların yol açtığı felaketlerden bahsetmeye ayrılabilir. Ancak kaçırılmaması gereken bir nokta var. O da şudur ki, ekolojik dengenin bozulmasının temel sebebi insan evladıysa; bu dengenin yeniden tesis edilmesi için gerekli bilgiye, birikime, deneyime ve imkana sahip olan canlı türü de yine insan…
Yaşadığı dünyaya saygılı, farkındalığı yüksek ve çevre bilinci oluşmuş insanlar sayesinde sürdürülebilir bir dünyayı yeniden inşa etmek mümkün. Bu doğrultuda özellikle çocuklarda çevre bilinci oluşturmak toplumun her kesimi tarafından vazgeçilmez dayanağımızdır…
Biliyoruz ki doğa adına en yarar sağlayacak gelişme, çevre bilinci gelişmiş ve farkındalığı yüksek nesillerin yetiştirilmesinde yatıyor. Bu alanda fayda yaratmak adına çocuklarda çevre bilinci geliştirmek için atılması gereken adımlardan şu şekilde bahsedilebilir:
1. Çocuğun küçük yaşlardan itibaren doğayla iç içe zaman geçirmesinin sağlanması
Ebeveynin yönlendirmesiyle çocuk, doğanın tüm canlılar için ortak kullanım alanı olduğuna dair bir bakış açısı kazanır. Böylelikle çocuk tarafından bitki ve hayvan çeşitliliğinin yanı sıra doğadaki eşsiz uyum fark edilir. Öte yandan çocuğun şehrin kalabalığından ve yoğun temposundan sıyrılıp yeşilin her tonundaki bitkilerin ve ağaçların içinde zaman geçirmesi, sosyal duygusal gelişimine de katkı sağlar. Çocuğun kendini ifade etme biçiminde pozitif değişimler gözlemlenir.
2. Bahçeli bir evde yaşanmıyor olsa dahi imkanlar dahilinde balkon gibi alanlarda saksıda çeşitli bitkiler yetiştirilmesi
Ebeveyn tarafından çiçeklerin, bitkilerin ve ağaçların gündelik hayatın olmazsa olmaz parçalarından biri olduğu çocuğa aktarılır. Öte yandan çocuğun kendi bitkisini yetiştirmesi ve bu sayede faydalı bir eylemde bulunduğunu anlaması doğal hayata karşı aidiyet duygusu geliştirmesini sağlar.
3. Tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi; geri dönüşümün yaygınlaştırılması
Günümüz çağı üretmeden tüketme çılgınlığının yaşandığı bir çağ. Tüketim alışkanlıkları esas olarak insanı tanımlayan etmenlerin başında gelir. Doğayı tahrip edecek eşya ve ürünlerin sayısı da haliyle her geçen daha da artmaktadır. Bu noktada hem tüketimin en az seviyeye indirilmesi hem de mümkün olan bütün atıkların geri ve ileri dönüşümünün sağlanması gerekir. Çocuğun bu konularda hassasiyet gösterilen bir çevrede yetişmesi, farkındalık kazanmasına yol açar.
4. Ailecek ekolojik belgesellerin izlenmesi ve daha sonra üzerinde konuşulması
Çocuk için erken yaşta aileyle geçirilen her vakit değerlidir. Dolasıyla ailecek geçirilen ortak zamanda çevre bilinci hakkında ekolojik belgeseller izlenmesi ve ardından belgeselde anlatılanlar hakkında çocuğun da fikirlerinin alınarak sohbet edilmesi çocuğun farkındalığını artıracaktır. Bunun yanı sıra ailecek keyifle vakit geçirilen bir zaman dilimi yaratılmış olur.
5. Çocuğa suyu gereksiz yere fazla kullanmamak gibi günlük hayatın parçası olan alışkanlıkların kazandırılması
Ebeveynler her zaman için çocuk için rol model oluşturur. Dolayısıyla ebeveynin günlük yaşam pratiklerini çevreci bir tutum sergileyerek değiştirmesi, çocuk için en önemli ders olacaktır. Gereksiz yere su kullanılması, geri dönüşüm, kağıt peçete kullanımına özen gösterilmesi gibi küçük detaylar çocuğun örnek alacağı davranışlardır. Ebeveynden çocuğa geçen alışkanlıklar çocuğun okul ve arkadaş ortamında da aynı alışkanlıkları sürdürmesini sağlar.
Çocuğun çevre bilinci kazanmasına dair temelde ebeveyn çocuk ilişkisine dayanan adımlardan bahsettik. Hem ebeveyn çocuk arasındaki iletişim sürecini zenginleştirmek hem de ekolojik yaşam pratiklerini kullanarak çözümler üretmek için YÖM Aile Etkileşim Merkezi’nin ekolojik atölyelerini inceleyebilirsiniz. https://yomaile.com/tum-atolyelerimiz/
